Ubezpieczenie na życie a uderzenie drona wojskowego. Co z odszkodowaniem?

Rosyjskie drony nad Polską spowodowały lawinę pytań dotyczącą ewentualnych szkód i wypadków związanych z udziałem sprzętu wojskowego. Zastanawiamy się nad bezpieczeństwem swoim i bliskich, a wielu ubezpieczonych zadaje sobie pytanie: czy moja polisa na życie chroni od uderzenia drona? Spróbujmy odpowiedzieć na to pytanie.

Rosyjskie drony nad Polską. Czy możemy zadbać o swoje bezpieczeństwo?

Działania wojenne za naszą wschodnią granicą mocno wpływają na poczucie bezpieczeństwa wielu Polaków, szczególnie tych mieszkających we wschodniej części kraju. Obawy o bezpieczeństwo swoje i bliskich są naturalne. Medialne doniesienia niestety nie pomagają. 

Zniszczenie przez drona domu położonego niedaleko granicy z Białorusią to incydent na pograniczu wyłączeń odpowiedzialności wielu polis. Czy — hipotetycznie — w przypadku uszczerbku na zdrowiu lub śmierci ubezpieczonego bliscy mogą liczyć na wypłatę odszkodowania z polisy?

Dron wojskowy a cywilny — czy to ma znaczenie dla ubezpieczyciela?

Warto w tym miejscu rozróżnić zdarzenie z udziałem drona cywilnego od wojskowego bezzałogowego statku powietrznego (BSP). W tym pierwszym przypadku możemy liczyć, chociażby na odszkodowanie z ubezpieczenia OC pilota drona [1], a także z zakupionych polis na życie, które nie wyłączają odpowiedzialności w razie upadku cywilnych statków powietrznych.

Natomiast w przypadku zdarzeń z udziałem dronów wojskowych (polskich lub krajów wrogich) sytuacja jest nieco bardziej złożona. Szczegóły różnych scenariuszy opisujemy dalej w tym artykule.

Choć prawdopodobieństwo tego, że dron wojskowy spowoduje obrażenia lub doprowadzi do naszej śmierci są obecnie na szczęście znikome, warto sprawdzić (jeśli mamy polisę na życie lub chcemy takie ubezpieczenie kupić) na jakie wsparcie od ubezpieczyciela możemy liczyć. 

Polisa na życie a zdarzenia nadzwyczajne. Jak działają wyłączenia odpowiedzialności?

Wyłączenia odpowiedzialności w ubezpieczeniach na życie przeszły na przestrzeni wielu lat spory lifting, jeśli można się tak wyrazić. Obecnie większość ubezpieczycieli stosuje podstawowe obostrzenia dla ubezpieczenia na wypadek śmierci.

Lista podstawowych wyłączeń odpowiedzialności na wypadek śmierci:

• śmierć ubezpieczonego w wyniku samobójstwa w pierwszych dwóch latach trwania ochrony ubezpieczeniowej;
• śmierć na skutek popełnienia lub usiłowania popełnienia przestępstwa;
• umyślne działanie uposażonego;
• akty terroryzmu;
• działania wojenne i udział w konfliktach zbrojnych;

Naturalnie, lista ta może być dłuższa i zależy od ubezpieczyciela — warto analizować pod tym kątem OWU różnych produktów. Nas natomiast, w kontekście wypadków z dronami wojskowymi, interesują działania wojenne, zbrojne oraz akty terroryzmu. To  głównie te wyłączenia mogą być podstawą do odmowy wpłaty świadczenia w przypadku uderzenia drona.

I tak wszystko zależy więc od interpretacji zapisów OWU, a także samych definicji działań wojennych i zbrojnych. Poprosiliśmy o przedstawienie swojej perspektywy w tej niecodziennej kwestii przedstawicieli kilku wiodących w Polsce towarzystw ubezpieczeniowych. Jeżeli otrzymamy takie komentarze, zaktualizujemy artykuł. Tymczasem możemy bazować wyłącznie na zapisach OWU przykładowych produktów.

Uderzenie drona wojskowego w czasie pokoju. Przeanalizujmy scenariusze

Logiczne wydaje się rozróżnienie dwóch sytuacji:

• wypadek z udziałem drona wojskowego w kraju, w którym nie toczy się wojna;
• zdarzenie z udziałem drona w kraju ogarniętym wojną. 

Od kontekstu zdarzenia może zależeć, czy ubezpieczyciel wypłaci świadczenie — szczególnie jeśli nie sprecyzował dokładnie w OWU działań zbrojnych, wojennych, czy wrogich aktów.

Wypadek podczas ćwiczeń lub błąd techniczny

Chyba najbardziej prawdopodobny scenariusz zakłada wypadki na terenach cywilnych z udziałem dronów należących do Wojska Polskiego lub sił sojuszniczych w wyniku awarii albo błędu ludzkiego. 

W takiej sytuacji mamy zdecydowanie szersze pole do interpretacji zapisów OWU, szczególnie tych mniej precyzyjnych. Wydaje się, że ubezpieczycielowi trudno byłoby uznać to za działanie wojenne; raczej możemy mówić tu o katastrofie w ruchu powietrznym. 

Incydentalne naruszenie przestrzeni powietrznej przez wrogi obiekt

Sytuacja jest bardziej złożona, gdy to do tragedii dojdzie w wyniku naruszenia przestrzeni powietrznej przez wrogi obiekt. Ubezpieczyciel może wówczas zinterpretować zdarzenie jako „wrogi akt”.

Istotne w takim przypadku wydaje się stanowisko Rządu RP. Może być tak, że dopóki rząd będzie traktował takie zdarzenie jako incydentalne, szanse na wypłatę świadczenia z ubezpieczenia będą większe.  

Warto dodać, że Ubezpieczyciele rozróżniają także czynny udział w aktach terroru lub działaniach wojennych od bycia ich przypadkowym uczestnikiem — analizując OWU polisy na życie zweryfikujmy jakie zapisy ma nasza polisa. Czytane przez nas warunki ubezpieczeń sugerują, że ofiary cywilne działań zbrojnych mogą liczyć na odszkodowanie z ubezpieczenia na życie.

Małgorzata Pawlaczek

Spec. ds. ubezpieczeń

Pamiętajmy, że odmowa wypłaty świadczenia przez ubezpieczyciela nie oznacza końca drogi. Klienci często zapominają, że mają prawo nie tylko do reklamacji, ale też do uzyskania niezależnej opinii prawnej. W praktyce spory o wypłatę świadczenia w takich nieoczywistych sytuacjach nierzadko wygrywają ubezpieczeni – kluczowe jest zebranie dokumentacji i odwołanie się do jasnych zapisów OWU. Jeśli sprawa jest poważna, można rozważyć także mediację lub postępowanie przed Sądem Polubownym przy Komisji Nadzoru Finansowego, co bywa szybsze i tańsze niż proces cywilny.

Odmowa odszkodowania z ubezpieczenia — gdzie jeszcze szukać wsparcia?

Warto pamiętać, że w przypadku, gdy zawini dron Wojska Polskiego odpowiedzialność finansową ponosi Skarb Państwa. Działania wojsk sojuszniczych, np. NATO regulują umowy międzynarodowe.

Jeśli doszłoby do tragedii warto szukać pomocy finansowej i psychologicznej w lokalnych instytucjach państwowych i pozarządowych. Wsparcia udzielić może również samorząd.

A jeśli ubezpieczyciel nie ma racji? Gdzie szukać wsparcia w uzyskaniu odszkodowania?

Warto pamiętać, że w przypadku gdy ubezpieczyciel odmówi wypłaty świadczenia możemy skorzystać, chociażby z prawa do złożenia reklamacji.

Swoje wątpliwości warto konsultować z agentem ubezpieczeniowym, a także z niezależnymi instytucjami. Wsparcie można uzyskać, np. u Rzecznika Finansowego.

W razie konieczności skargę do Rzecznika Finansowego można złożyć za pośrednictwem formularza zamieszczonego na stronie: https://rf.gov.pl/.

Jak zadbać o siebie i bliskich w niespokojnych czasach?

1. Masz polisę? Przeanalizuj OWU

Wydrukuj Ogólne Warunki Ubezpieczenia swojej polisy i przejrzyj dokładnie:

• zakres ochrony,
• definicje,
• wyłączenia odpowiedzialności,
• zasady wypłaty świadczeń.

2. Porozmawiaj ze swoim agentem

Jeśli zastanawiasz się, jakie ograniczenia ma Twoja polisa lub zapisy w OWU są dla Ciebie niezrozumiałe koniecznie umów się na konsultację ze swoim doradcą ubezpieczeniowym. Na spotkaniu możecie przeanalizować różne hipotetyczne sytuacje, dzieki którym zrozumiesz granice odpowiedzialności Twojego ubezpieczyciela. 

Być może po takiej rozmowie zdecydujesz się na zmianę polisy lub rozszerzenie działania ochrony. Wówczas warto porównać polisy w porównywarce ubezpieczeń online.

3. Sprawdź sumę ubezpieczenia

Równie istotna, co zasady wypłaty  świadczenia, jest suma ubezpieczenia. Zweryfikuj, czy kwota maksymalnego świadczenia odpowiada Twoim obecnym potrzebom. To szczególnie istotne, jeśli do zakupu polisy doszło już jakiś czas temu.

4. Przygotuj bliskich

Porozmawiaj ze swoimi bliskimi — poinformuj ich, gdzie przechowujesz polisę i inne ważne dokumenty. To prosta czynność, która w chwili kryzysu ma ogromne znaczenie.

Najczęściej zadawane pytania

Przypisy i Źródła:

1. [1] Ustawa z dnia 24 stycznia 2025 r. o zmianie ustawy — Prawo lotnicze oraz niektórych innych ustaw nakłada na pilotów dronów cywilnych obowiązek zakupu ubezpieczenia OC. Prawo ma obowiązywać od 13.11.2025 r. 
2. OWU PZU Ochrona Życia